24 – letnie doświadczenie Stowarzyszenia Otwarte Drzwi w rehabilitacji osób z niepełno sprawnościami potwierdza szczególną rolę mieszkalnictwa w systemie oparcia społecznego w środowisku oraz jego szczególną aktualność. Przez ten okres wypracowaliśmy system wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi, którego misja, program oraz struktura stawiają na aktywne uczestnictwo, współdziałanie oraz współodpowiedzialność za efekty rehabilitacji samej osoby niepełnosprawnej. Stworzony w jego ramach system awansu społecznego (m.in. dzięki zróżnicowanym hierarchicznie elementom rehabilitacji) umożliwił przekazanie części kompetencji samym osobom niepełnosprawnym, stosownie do ich poziomu rozwoju i możliwości. Dzięki temu uzyskaliśmy znaczące efekty rehabilitacyjne w postaci większej odpowiedzialności, umiejętności dokonywania realnej samooceny oraz podejmowania decyzji przez naszych beneficjentów. Stanowią one solidną podstawę do uzyskania zindywidualizowanej samodzielności i niezależności życiowej tych osób. W dotychczasowym systemie Stowarzyszenia brakowało wyłącznie ogólnodostępnego elementu mieszkaniowego. Doświadczenia w zakresie wspierania pełnej samodzielności i niezależności życiowej osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym z niepełnosprawnością intelektualną w społeczności lokalnej zdobywaliśmy wyłącznie w ramach tzw. mieszkalnictwa wspomaganego – opartego o własne zasoby mieszkaniowe beneficjentów i wolontariackie zaangażowanie profesjonalistów. Dzięki tak prowadzonemu systemowi rehabilitacji, jesteśmy dobrze przygotowani do realizacji zadania będącego przedmiotem niniejszej oferty.
Stowarzyszenie obejmuje aktualnie programem rehabilitacji społecznej i zawodowej ponad 300 osób niepełnosprawnych: intelektualnie, chorych psychicznie, wykazujących zakłócenia czynności psychicznych oraz objętych programem wychodzenia z bezdomności. Spośród tej grupy liczba beneficjentów kwalifikujących się do mieszkań chronionych o różnym zakresie i systemie wsparcia wynosi ponad 100 osób. Wśród nich 60 osób osiągnęło wysoki poziom sprawności życiowej i niezależności w wielu aspektach. Aktualnie powinny one przejść do dalszego etapu usamodzielniania w oparciu o mieszkalnictwo chronione skorelowane z prowadzonym systemem rehabilitacji. Dla niektórych beneficjentów wystąpiliśmy lub zamierzamy ubiegać się o przyznanie prawa do lokalu kwaterunkowego lub socjalnego. Jest też w naszym systemie rehabilitacji grupa osób z niepełnosprawnością intelektualną sprzężoną oraz z innymi zakłóceniami czynności psychicznych, które po uzyskaniu w treningu większej samodzielności i niezależności życiowej będą dobrze przygotowane do zamieszkania w mieszkaniach chronionych z różnym zakresem wsparcia. Takie rozwiązania powinny stać się podstawowym i powszechnym sposobem wsparcia tej grupy osób w procesie deinstytucjonalizacji ich systemu wsparcia.
Analiza statystyczna dokonana w Stowarzyszeniu na podstawie badania ankietowego 100 osób (rodziców, opiekunów, beneficjentów) wskazuje, że jasne pespektywy mieszkaniowe dla niepełnosprawnego członka rodziny posiada 70% z nich. W tym w niedalekiej przyszłości posiadaczem mieszkania własnościowego będzie 42% osób niepełnosprawnych, współwłaścicielem domu mieszkalnego 10%, posiadaczem prawa najmu do mieszkania typu lokatorskiego i kwaterunkowego 14%. Aż 42 % rodziny zdiagnozowały, że zakres koniecznej opieki i wsparcia dla ich dziecka w przyszłości to „zapewnienie pomocy w ważniejszych sprawach, zwłaszcza urzędowych” – przy w pełni samodzielnym zamieszkaniu. Wobec kolejnych 26% ankietowanych zakres ten miałby polegać na monitoringu 1-2 razy w tygodniu. Na możliwość zamieszkania w zespole kilku innych osób niepełnosprawnych z monitoringiem asystenta wskazało 14,5%. Tylko 38 % ankietowanych członków rodzin podało, że niepełnosprawny członek ich rodziny będzie potrzebował stałej obecności i opieki innej osoby. Odpowiednio zorganizowany system wsparcia lokalnego (pomiędzy podmiotami pozarządowymi, samorządowymi i obywatelskimi) w miejscach przyszłego zamieszkiwania absolwentów mieszkalnictwa chronionego – z powodzeniem zapewni im bezpieczne i pełnowartościowe życie, bez konieczności korzystania z całodobowych niezwykle kosztownych form wsparcia.
Więcej o działalności Stowarzyszenia Otwarte Drzwi: www.otwartedrzwi.pl oraz Facebook.